کاغَذ به مادهای گفته میشود که از خمیر کتان یا پنبه یا کنف یا چوب یا ضایعات کشاورزی یا بعضی گیاهان مثل بامبو و… ساخته شود و به کار نوشتن یا کشیدن یا ساختن شی ء سه بعدی آید و در اصطلاح علمی عبارت است از تراکم الیاف سلولزی که بهطور نامنظم داخل یکدیگر شده و در نتیجه یک مادهٔ فشرده را میدهد که در ابعاد و اوزان مختلف به دست میآید.
کاغذ از زمان اختراع آن تا به امروز قابل اعتمادترین وسیله انتقال اندیشه بشر بوده است و نقش مهمی در جمعآوری و ذخیره اطلاعات و دانش بشر که نتیجهای از تجربیات و تفکرات اوست دارد و از این رو با پیدایش مرکب و صنعت چاپ و مواد رنگ دار این اندیشه بشری با ابزار نوین درآمیخت و به صورت یک پدیدهٔ مهم، امروزه با آن برخورد میگردد.
مصرف کاغذ با اختراع آن همراه بوده است که گفته میشود، مصریان پیشقدم در این اختراع بودهاند و واژهٔ (paper) (کاغذ) از نام درختی به نام (پاپیروس) گرفته شده که مصریان از این درخت کاغذ میساختند و از بسیاری جهات نشانگر سطح رشد علمی و فرهنگی جامعه میباشد. با پیشرفت اطلاعات و معلومات بشر از دانش رنگ، کاغذهای رنگی برای جلب توجه و زیبایی و مقوا و کارتنهای رنگ آمیزی شده برای بستهبندی و بالاخره جعبههای شیرینی و شکلات برای مصرف خانگی و نظایر اینها همه دلیل بر دانش برتر و استفاده بشر از این صنعت و اختراع است که روز به روز رو به توسعه و تکامل میباشد و در تاریخ از آن یاد شده است.
مطلب مرتبط: توری مش کاربردها، ویژگیها و تکنولوژیهای پیشرفته
پیدایش کاغذ با پاپیروس و پرگامنتها
به گفتهٔ تاریخ، مصریان باستان نخستین مردمانی بودهاند که از نوعی نی شبیه بامبو به نام پاپیروس صفحاتی میساختند و بر روی آن مینوشتند و نیز کاغذ بردی را مصریان اختراع کردند. مردم مصر نی پاپیروس را به صورت نوارهای نازک و بسیار ظریفی کنار یکدیگر قرار میدادند و سپس به وسیلهٔ فشارها و صیقل دادن به آن به شکل ورق درمیآوردند.
سابقهٔ نوشتن به هزاران سال قبل میرسد و بشر در آغاز تمدن و ابداع خط از گل رس لوحههایی میساخت و برای نوشتن مطالب خود استفاده میکرد؛ این الواح با حرارت آفتاب خشک میشد یا با آتش میپخته است.
در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد بود که برای ثبت و ضبط کلمات، مسئله نوشتن بر کاغذ مطرح گردید و همانطوری که اشاره شد پاپیروس را مصریها درست کردند، چند برگ پاپیروس را مصریها بهم می چسبانیدهاند تا یک نوار دراز طومار مانند به دست آید. کاغذ پاپیروس از بهم پیوستن برگها و پوستهٔ گیاهی نی مانند به نام پاپیروس است؛ برگهای پاپیروس نسبتاً شکننده بودند و بنابر این به فکر افتادند از پوست بعضی حیوانات مثل گوسفند، آهو و گوساله استفاده شود. نخستین بار در شهر پرگاموس واقع در آسیای صغیر، صنعتگران از پوست حیوانات با شیوههای مخصوص، پوستهای درخشان و نازکی به دست آوردند که خیلی بادوام تر و نرمتر از پاپیروس بود و معروفترین آنها کاغذ پرگامنت بود. پرگامنت از نام شهر پرگاموس گرفته شده که از مراکز تولید و توزیع این کاغذ بوده است.
در روایات و اخبار نوشته شدهاست که کتاب اوستا را قبل از اسلام بر روی ۱۲ هزار پوست گاو نوشتهاند که این روایت و خبر دلیل دیگری است که از پیش از اسلام در ایران، از پوست به جای کاغذ استفاده میکردند.
مردمان یونان به پاپیروس، کارتِس (cartes) میگفتند و کلمه کارتس به زبان عربی قرطاس گفته شدهاست که در حقیقت همان پاپیروس است که از شهرهای واقع در دلتای مصر، آن را به یونان بردهاند.
کاغذ تورنسل یا لیتموس چیست؟
می توانید با استفاده از نوارهای کاغذی آغشته شده با هر یک از شاخص های تشخیص pH معمول، میزان PH یا اسیدی و بازی بودن هر نوع محلول آبی را تشخیص دهید. یکی از اولین شاخصهای استفاده شده برای این منظور، لیتموس می باشد-*+
+÷-÷÷
÷+-. در نتیجه، کاغذ تورنسل یا لیتموس ابزاری برای تشخیص اسیدید یا بازی بودن محلول ها است.
کاغذ تورنسل یا لیتموس چیست؟
کاغذ لیتوموس یا تورنسل کاغذی است که با یک نشانگر خاص آغشته شده است. این نشانگر مخلوطی از 10 تا 15 رنگ طبیعی گرفته شده از گلسنگ ها (به طور عمده Roccella tinctoria) می باشد که در پاسخ به شرایط اسیدی (pH 7) قرمز می شود. هنگامی که pH خنثی است (pH = 7) ، رنگ آن بنفش می شود.
تست تورنسل یکی از ساده ترین و اساسی ترین آزمایش های شیمی است که در بسیاری از آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
اولین استفاده شناخته شده از لیتموس در حدود سال 1300 میلادی توسط کیمیاگر اسپانیایی آرنالدوس دی ویلا نوا بود. رنگ آبی از قرن شانزدهم از گلسنگ استخراج شده است. کلمه “litmus” از کلمه قدیمی نورسنای “رنگ” گرفته شده است.